ΑΓΙΟΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

Εναπολλείματα που εντοπίστηκαν  στη περιοχή Άγιος Αλέξιος, στο Αλωνίτσι, μαρτυρούν ότι στο νησί είχε αναπτυχθεί  προϊστορικός οικισμός κατά τη διάρκεια της 3ης χιλιετίας π.Χ. Σύμφωνα με τη παράδοση, ο Άγιος Ευστράτιος ονομαζόταν παλιότερα «Νέα» επειδή αποτελούσε το νέο νησί που εμφανίστηκε μετά την καταπόντιση της νήσου Χρυσή κοντά στη Λήμνο.

Στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ κατοικήθηκε και εξελληνίστηκε από τους Αθηναίους, ενώ κατά την περίοδο των Ρωμαϊκών χρόνων έγιναν πολλές μάχες στην περιοχή οι οποίες είχαν ως συνέπεια την ερήμωση πολλών νησιών μέχρι το 2ο αιώνα μ.Χ.

Στα Βυζαντινά χρόνια δέχτηκε πολλές επιθέσεις από πειρατές με αποτέλεσμα όταν ο Άγιος Ευστράτιος αποβιβάστηκε στο νησί το 813 μ.Χ. βρήκε μόνο 2 ανθρώπους. Στη συνέχεια το νησί προσαρτήθηκε στη Μονή Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους και γνώρισε μεγάλη οικονομική και πληθυσμιακή άνθιση. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οικοδομήθηκε από τους κατοίκους ο οικισμός του Άγιου Μηνά.

Τον 14ο αιώνα πέρασε στα χέρια των Γενουατών. Ωστόσο, οι επιδρομές των πειρατών συνεχίστηκαν με αποτέλεσμα να ερημώσει μέχρι τις αρχές του 16ου αιώνα. Το 1540 μετά από συμφωνία εκεχειρίας μεταξύ Βενετών και Τούρκων ο Άγιος Ευστράτιος περιήλθε στα χέρια των Τούρκων.


Κατά τη διάρκεια του 17ου και 18ου αιώνα παρατηρείται σημαντική οικονομική ανάπτυξη στο νησί και οι κάτοικοι του στρέφονται προς την κτηνοτροφία και την αλιεία. Στην περίοδο της Ελληνικής επανάστασης του 1821 ήταν σημαντική η συμμετοχή μεμονωμένων ναυτικών σε πληρώματα πλοίων από τα κοντινά νησιά. Τελικά, η ελληνική κυριότητα του Άγιου Ευστράτιου αναγνωρίστηκε το 1914 από τις Μεγάλες Δυνάμεις.

Από το 1928 έως το 1963 το νησί χρησιμοποιήθηκε ως τόπος πολιτικής εξορίας. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου οι εξόριστοι έφτασαν τους 6.000 και έμεναν σε σκηνές και πλίνθινα κτήρια. Από τον Άγιο Ευστράτιο πέρασαν ως κρατούμενοι σημαντικοί νεοέλληνες πνευματικοί όπως ο Ιωάννης Ρίτσος, ο Μάνος Κατράκης, ο Τάσος Λειβαδίτης, ο Κώστας Βάρναλης, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Νίκος Καρούζος και ο Κωσταντίνος Βάρναλης.

Το σημερινό χωριό είναι σχετικά νέο αφού οικοδομήθηκε μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1968. Οι κάτοικοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και στεγάστηκαν στον καινούργιο οικισμό ο οποίος κτίστηκε στην περιοχή που είχαν παλαιότερα τα περιβόλια τους.