ΛΗΜΝΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ

 

Στο νησί του Ηφαίστου η μυθολογία και η ιστορία διαπλέκονται στις μνήμες του ντόπιου πληθυσμού. Η στρατηγική γεωγραφική θέση της Λήμνου (κοντά στον Εύξεινο Πόντο και τον Ελλήσποντο) και η γεωμορφολογία της, αποτελούν δυο σημαντικούς παράγοντες που την ανέδειξαν ανά τους αιώνες.


Η Λήμνος μετράει πολιτισμό 6000 χρόνων, όπως μαρτυρούν οι προϊστορικοί οικισμοί, οι αρχαίες πόλεις Πολιόχνη και Ηφαιστεία, το Καβείριο, αλλά και το σύνολο των αρχαιολογικών ευρημάτων που έχουν έρθει στο φως. Ωστόσο, πρόσφατα ευρήματα αποδεικνύουν ότι στη Λήμνο υπήρχε ανθρώπινη παρουσία ήδη από το 12.000 π.Χ.. Οι πρώτοι κάτοικοι ίδρυσαν την ξακουστή πόλη Πολιόχνη (4η χιλιετία), η οποία αποτελεί το αρχαιότερο πρωτοαστικό κέντρο και εμπορικό λιμάνι της Ευρώπης.


Το βουλευτήριο της Πολιόχνης το οποίο δεσπόζει ακόμη και σήμερα στην ανατολική πλευρά του νησιού είναι, σύμφωνα με μελέτες, το αρχαιότερο βουλευτήριο του κόσμου. Η αποκάλυψή του κατατάσσει τη Λήμνο στις πρωτοπόρους της εφαρμογής συλλογικών θεσμών διακυβέρνησης παγκοσμίως.

 
Μετά την καταστροφή της Πολιόχνης από σεισμούς (πριν από 3.500 χρόνια) και την καταπόντιση του ηφαιστείου Μοσύχλος, εγκαταστάθηκαν στο νησί οι Σίντυες.


Η μυθολογία συνδέει τη Λήμνο με το θεό Ήφαιστο, ο οποίος λέγεται ότι είχε μεταφέρει τα εργαστήριά του στο όρος Μόσχυλος, επανδρώνοντάς τα με τα παιδιά του, τους Καβείρους. Γι’ αυτό άλλωστε και το επάγγελμα της μεταλλουργίας άκμαζε στο νησί κατά την αρχαιότητα. Οι Λημνιοί θεωρούνται επίσης και απόγονοι των μυθικών Αργοναυτών, με τις μνήμες της Αργοναυτικής εκστρατείας να ζωντανεύουν στο νησί.


Μετά τους Σίντυες εγκαταστάθηκαν στη Λήμνο οι Μίνυες και οι Μινωίτες. Η αλληλεπίδραση των παλιών και των νέων κατοίκων αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα ανάπτυξης του νησιού. Οι δύο μεγάλες πόλεις (Μύρινα και Ηφαιστεία) που ήκμασαν εκείνη την περίοδο, κληροδότησαν στη Λήμνο το όνομα Δίπολις.

 

Σταθμοί της ιστορικής διαδρομής της Λήμνου:

•    Κατά τους ιστορικούς χρόνους το νησί κυριεύτηκε από τους Πέρσες, τους οποίους όμως κατάφερε να αποκρούσει με τη βοήθεια των Αθηναίων.


•    Το 512 π.Χ. γίνεται μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας.

•    Από το 360 π.Χ. έως το 166 π.Χ., η Λήμνος θα αποτελέσει αντικείμενο διαμάχης μεταξύ των Μακεδόνων και των Αθηναίων, με αποτέλεσμα να λεηλατηθεί πολλές φορές μέσα σ’ αυτά τα χρόνια.


•    Το 166 π.Χ. κατακτάται από τους Ρωμαίους, ενώ κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου αποτελεί σημαντική ναυτική βάση (7ος- 11ος αιώνας).


•    Από το 1207 έως το 1456 η Λήμνος κυριαρχείται διαδοχικά από τους Ενετούς (1207), τους Βυζαντινούς (1279) και, τέλος, υποτάσσεται στους Οθωμανούς (1456).


•    1458: Σπουδαία ήταν η δράση της θρυλικής Μαρούλας μετά το τέλος του Ενετοοθωμανικού πολέμου, κατά την προσάρτηση της Λήμνου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η Μαρούλα, κόρη του άρχοντα της περιοχής, μετά το θάνατο του πατέρα της στη μάχη, πολέμησε ενάντια στον Σουλεϊμάν και κατάφερε μια μεγάλη νίκη (Μάιος του 1478). Το άγαλμά της έχει στηθεί στο προαύλιο του Ναού της Ζωοδόχου Πηγής, έξω από το χωριό Κότσινα.


•    Η Λήμνος έπαιξε σημαντικό ρόλο στο επαναστατικό κίνημα των Ορλωφικών (1770), ενώ η δράση Λημνιών καπετάνιων και ναυτικών υπήρξε σημαντική κατά την Επανάσταση του 1821.


•    Τον Οκτώβριο του 1912 η Λήμνος απελευθερώνεται από το ναύαρχο Κουντουριώτη.


•    Το νησί προσαρτάται επίσημα στην Ελλάδα το 1914, μετά την επικύρωση των Μεγάλων Δυνάμεων.


•    Οκτώβριος του 1918: Μεγάλης ιστορικής σημασίας η υπογραφή της ανακωχής του Μούδρου, ανάμεσα στην Τουρκία και τους Συμμάχους, οπότε και κηρύσσεται η λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.


•    Το 1915, κατά την εκστρατεία της Καλλίπολης, εγκαταστάθηκαν στο φυσικό λιμάνι του Μούδρου 30.000 κληρωτές του Αγγλικού και Γαλλικού στρατού.


•    Το 1923 (Συνθήκη της Λοζάνης), κατά την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας εγκατέλειψαν τη Λήμνο 1.600 μουσουλμάνοι και στη θέση τους ήρθαν περίπου 4.500 Έλληνες της Μικράς Ασίας (η σημερινή Νέα Κούταλη αποτελεί χωριό προσφύγων από την Κούταλη της Προποντίδας).


•    Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Λήμνος έπεσε στα χέρια των Γερμανών τον Απρίλιο του 1941, ενώ το λιμάνι του Μούδρου χρησιμοποιήθηκε ως βάση του γερμανικού στρατού έως το 1944, οπότε και απελευθερώθηκε.