ΦΟΥΡΝΟΙ ΙΣΤΟΡΙΑ

Η ιστορία των Φούρνων συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τη γεωγραφική τους θέση. Η τοποθεσία τους αλλά και το γεγονός ότι κατά τη Βυζαντινή εποχή παρέμεναν εγκαταλελειμμένα νησιά, κατέστησαν τους Φούρνους ιδανικό πειρατικό λημέρι.

Αν και δεν υπάρχουν στοιχεία για το νησί κατά την αρχαιότητα, οι πρώτοι κάτοικοί του εικάζεται ότι ήταν Ίωνες Μιλήσιοι. Η υπόθεση αυτή έχει προκύψει από το γεγονός ότι Μιλήσιοι κατοίκησαν πρώτοι τα γύρω νησιά αλλά επιβεβαιώνεται και από την ύπαρξη των λατομείων απ’ τα οποία χτίστηκε η αρχαία Μίλητος.

Το νησί ξανακατοικήθηκε το 1770 μ.Χ. από τον Πάτμιο μοναχό Νήφων και άλλους πέντε μοναχούς, οι οποίοι έχτισαν στη θέση Κουμάρα το εξωκλήσι της Ευαγγελίστριας και ένα κελί. Ακολούθησε η δημιουργία του πρώτου οικισμού από κατοίκους των Δωδεκανήσων.

Κατά την Οθωμανική κυριαρχία οι Φούρνοι ελέγχονταν από την Ηγεμονία της Σάμου. Ως στρατηγικό σημείο βοήθησαν πολλούς Έλληνες ναυμάχους το 1821 σε ναυμαχίες, με συνέπεια να θεωρούνται σημαντικός πυρήνας αντίστασης. Σύμφωνα με την αφήγηση του Σάμιου ιστορικού, Σταματιάδη, κατά την Ελληνική Επανάσταση ο Μιαούλης μετά τη ναυμαχία της Μυκάλης, άραξε μ’ ένα μέρος του στόλου του στο Καμάρι για να επιδιορθώσει μερικά από τα καράβια του που είχαν υποστεί ζημιές.

Μετά την Ελληνική Επανάσταση οι Φούρνοι περιήλθαν στην κυριότητα ενός Πάτμιου ναυτικού,ως αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες του στον οθωμανικό στόλο. Αφορμή στάθηκε ένα περιστατικό κατά το οποίο ο πλοίαρχος βοήθησε τον επικεφαλής του οθωμανικού στόλου να ξεφύγει από τον ελληνικό στόλο υπό το ναύαρχο Σαχτούρη, μια μέρα πριν τη Ναυμαχία της Μυκάλης.

Από τότε οι κάτοικοι του νησιού πλήρωναν ετήσιο μίσθωμα σ’ αυτόν και αργότερα στους κληρονόμους του. Έτσι απέφυγαν τις δοσοληψίες με τις οθωμανικές αρχές για αρκετά χρόνια, μέχρι την εγκατάσταση οθωμανικής φρουράς 5-6 ατόμων, μετά την εφαρμογή του νόμου περί βιλαετίων (1864). Τότε επήλθε και αύξηση στους φόρους με αποτέλεσμα να προκληθεί δυσαρέσκεια στους κατοίκους των Φούρνων.

Ένα περισταστικό που σημάδεψε την ιστορία του νησιού σημειώθηκε τα Χριστούγεννα του 1911, όταν δυο λαθρέμποροι από τα Κουφονήσια, ο Πολύδωρας και ο Μανώλας, γνωστοί για την αγριότητά τους, κατέσφαξαν τα μέλη της οθωμανικής φρουράς, παρά τη θέληση των κατοίκων του νησιού, με αποτέλεσμα να αντιμετπίσουν πολλά προβλήματα οι πρόκριτοι του νησιού.

Η απελευθέρωση του νησιού επήλθε τον Ιούλιο του 1912 με την Ικαριακή Επανάσταση και ακολούησε η επίσημη προσάρτηση στην Ελληνική Επικράτεια στις 3 Νοεμβρίου 1912.

Σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του τόπου περικλείουν και τα τέσσερα λατομεία του, των οποίων η εκμετάλλευση χρονολογείται τα χρόνια της αρχαιότητας, και απ’ τα μάρμαρα των οποίων χτίστηκε η αρχαία Μίλητος. Εκσκαφές που πραγματοποιήθηκαν έφεραν στο φως σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα τα κομμάτια από κίονες και κιονόκρανα πελεκημένα, που αποκαλύφθηκαν στη θέση Πετροκοπιό. Από ένα δεύτερο λατομείο Οθωμανοί μηχανικοί πήραν τεράστιες ποσότητες μαρμάρων με το οποίο έχτισαν το τζαμί του Γκιλίτζ-Πασά στην Κωνσταντινούπολη.

Αρχαιολογικά ευρήματα υπάρχουν σε διάφορα άλλα σημεία του νησιού, μαρτυρώντας την αξιόλογη θέση του στον ιστορικό χάρτη.