Τα αρχαιολογικά ευρήματα που έχουν έρθει στο φως από ανασκαφές ανά τους αιώνες, μαρτυρούν την κατοίκηση της Ελλάδας από την Παλαιολιθική κιόλας εποχή, που εκτείνεται από το 11.000-3.000 π.Χ, με τους τότε κατοίκους να εμφανίζουν νομαδικά χαρακτηριστικά. Σε πολλά σημεία της χώρας έχουν ανακαλυφθεί νεολιθικοί οικισμοί απ’ τους οποίους αντλούμε και πληροφορίες για την κατασκευή των σπιτιών και για τα υλικά που χρησιμοποιούνταν, που ήταν κυρίως πέτρα και πηλός, ενώ τα εργαλεία τους ήταν λίθινα. Πέρα όμως από την ανθρώπινη παρουσία, πολιτισμός υπήρχε ήδη στην Ελλάδα από την εποχή του Λίθου, ενώ κομβικό σημείο ανάπτυξης ήταν η εποχή του Χαλκού, που σηματοδοτείται από το 3000 π.Χ. και έπειτα, οπότε και αναπτύχθηκαν σπουδαίοι πολιτισμοί στον ελλαδικό χώρο.

Η απαρχή του Κυκλαδικού πολιτισμού, που αναπτύχθηκε στην περιοχή του Αιγαίου στις Κυκλάδες, χρονολογείται την 3η χιλιετία π.Χ. Από την περίοδο αυτή, που αποτελεί και το πρώτο δείγμα της ελληνικής πολιτισμικής ανάπτυξης, σώζονται τα ειδώλια, μαρμάρινα αγαλματίδια που απεικόνιζαν φιγούρες της εποχής. Οι Κυκλάδες αποτέλεσαν την περίοδο εκείνη σημαντικό πνευματικό κέντρο.  

Ο δεύτερος πολιτισμός που άνθισε την ίδια περίοδο ήταν στην περιοχή της Κρήτης, ο λεγόμενος Μινωικός, που χρωστάει το όνομά του στο βασιλιά της Κνωσού, Μίνωα. Παρουσίασε μεγαλύτερη εξέλιξη από τον κυκλαδικό, προχωρώντας μάλιστα και στην επινόηση της Γραμμικής Α (μεταγενέστερη των ιερογλυφικών), ενός γλωσσικού συστήματος που ακόμα και σήμερα αποτελεί μυστήριο. Δείγμα αυτής της γραφής μας προσφέρει ο δίσκος της Φαιστού, που αποκαλύφθηκε το 1908 μ.Χ. και αποτελεί το παλαιότερο γραπτό μνημείο της περιόδου.

Οι Μινωίτες είχαν να επιδείξουν σπουδαία ανάκτορα, πρωτοφανή για την εποχή κομψοτεχνήματα, την αρχιτεκτονική των οποίων όφειλαν στην ενασχόλησή τους με τις θετικές επιστήμες. Τα κυριότερα ήταν της Κνωσού, της Φαιστού, των Μαλίων και της Ζάκρου, με σημαντικότερο και επιβλητικότερο αυτό της Κνωσού. Το τέλος του Μινωικού πολιτισμού ήρθε βίαια το 16ο αιώνα π.Χ., με τον καταστροφικό σεισμό που ακολούθησε την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης, αλλά και από άλλες φυσικές καταστροφές που έπληξαν την περιοχή, οπότε και καταποντίστηκαν πόλεις ολόκληρες, ενώ σοβαρές ζημιές υπέστησαν και τα ανάκτορα.

Την παρακμή όμως ενός πολιτισμού ακολούθησε η άνοδος ενός άλλου, του Μυκηναϊκού, που αναπόφευκτα δέχτηκε επιρροές από τη Μινωική Κρήτη. Με κέντρο τις Μυκήνες και ανεπτυγμένο σύστημα οχύρωσης, ακολούθησε τα χνάρια των προηγούμενων, εξελίσσοντας όμως τόσο την τέχνη όσο και τις θετικές επιστήμες, με τα ποιήματα της εποχής να αποτελούν προπομπό των ομηρικών επών και τα τεχνικά αναπτυξιακά έργα να πληθαίνουν.

Μια ακόμα σπουδαία απόδειξη της πολιτισμικής ανάπτυξης των Μυκηνών είναι η εμφάνιση της Γραμμικής Β, που αποτελεί την εξέλιξη της μινωικής Γραμμικής Α και βάζει ένα ακόμα λιθαράκι στη γλωσσική ανάπτυξη. Η άνθιση του Μυκηναϊκού πολιτισμού ανακόπηκε το 1200 π.Χ. λόγω εσωτερικών ερίδων και εξωγενών παραγόντων, σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη. Παρά την κατάρρευσή του όμως κληροδότησε σπουδαία στοιχεία στους μεταγενέστερους, που ακόμα και σήμερα θαυμάζουν τα επιτεύγματα που έχει να επιδείξει ο Μυκηναϊκός πολιτισμός.

Με την παρακμή και του Μυκηναϊκού πολιτισμού που αναπτύχθηκε στον ελλαδικό χώρο εκείνη την εποχή, κλείνει ένα μεγάλο κεφάλαιο της ελληνικής ιστορίας, που σηματοδοτεί την απαρχή της περαιτέρω ανάπτυξης του τόπου.