Την αρχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας σήμανε η παρακμή της Ρωμαϊκής και η ίδρυση της Κωνσταντινούπολης, το 324 μ.Χ. από τον Κωνσταντίνο τον Μέγα, ο οποίος μετέφερε την πρωτεύουσα από τη Ρώμη στο Βυζάντιο. Ως συνεχιστές της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, οι κάτοικοι του Βυζαντίου αυτοαποκαλούνταν Ρωμιοί, απ’ όπου προέρχεται και η λέξη Ρωμιοσύνη, ονομασίες που συνδέονται ακόμα και σήμερα με τον όρο Έλληνας.

Οι Βυζαντινοί χρόνοι χαρακτηρίζονται από αναταραχές και διαδοχές δυναστειών στον αυτοκρατορικό θρόνο, αλλά και επιδρομές λαών, όπως οι Γότθοι και οι Ούννοι, με την πολιτισμική και γλωσσική πολυμορφία να συμπορεύονται κάτω από τη σκέπη της χριστιανικής θρησκείας, που έπαιξε σημαίνοντα ρόλο στην πορεία του Βυζαντίου. Παράλληλα, η ελληνική γλώσσα κατείχε σημαντική θέση στο πολυεθνικό αυτό κράμα.

Οι Βυζαντινοί χρόνοι διήρκησαν πάνω από χίλια χρόνια, με τις περιόδους μεγάλης άνθισης να σημειώνονται την εποχή της βασιλείας του Ιουστινιανού και του Ηρακλείου αλλά και των δυναστειών των Μακεδόνων, των Κομνηνών και των Παλαιολόγων.

Στην Κωνσταντινούπολη δεσπόζει η Αγία Σοφία, οι εργασίες της οποίας ολοκληρώθηκαν στις 27 Δεκεμβρίου του 537 και μέχρι σήμερα αποτελεί σπουδαίο σύμβολο του χριστιανισμού.

Ο λαός της πρωτεύουσας είχε οργανωθεί σε δυο δήμους, τους Πράσινους και τους Βένετους, που εξέφραζαν διαφορετικά συμφέροντα και είχαν φανατικούς οπαδούς. Ο Ιππόδρομος ήταν για το λαό του Βυζαντίου χώρος συγκέντρωσης και ψυχαγωγίας. Κι ενώ την εποχή του Ιουστινιανού είχαν δυναμικό ρεύμα, όπως μαρτυρά και η Στάση του Νίκα, παρήκμασαν με τον καιρό έως ότου εξαφανίστηκαν εντελώς.

Σημαντικά γεγονότα της περιόδου
•    Στάση του Νίκα: Έγινε το 532 μ.Χ. και ήταν εξέγερση υποκινούμενη από τη δυσαρέσκεια των πολιτών- που εκφράστηκε κυρίως μέσα από τους δήμους, Πράσινους και Βένετους- για την καταπιεστική και φοροπνικτική πολιτική της αυτοκρατορίας, η οποία όμως καταπνίγηκε κυρίως επειδή οι εξεγερθέντες δεν κατάφεραν να αποσαφηνίσουν τους στόχους τους.
•    Εικονομαχία: Η διαμάχη του 8ου αιώνα για το ζήτημα των εικόνων, που δημιούργησε δυο φανατικούς πόλους, εικονομάχους και εικονολάτρες, και οδήγησε σε θρησκευτική κρίση με βίαιες αντιδράσεις απ’ τις δυο αντιμαχόμενες πλευρές.  Ξεκίνησε με το διάταγμα του Λέοντος Γ’ κατά των εικόνων, ενώ τη λύση της διαμάχης και την αναστήλωση τους στις 11 Μαρτίου του 843, γιορτάζουμε την Κυριακή της Ορθοδοξίας.
•    Το Σχίσμα: O 11ος αιώνας σημαδεύτηκε από το Σχίσμα, τη διάσπαση ανατολικής και δυτικής εκκλησίας, αποτέλεσμα του αφορισμού του Πατριάρχη Κωνσταντινούπολης Μιχαήλ Κηρουλάριου, που συντάραξε τις σχέσεις της Εκκλησίας με την πολιτεία και δημιούργησε βαθιά πολιτική κρίση στην αυτοκρατορία, η οποία τελικά αντιμετωπίστηκε με την ενθρόνιση νέας δυναστείας (Άγγελοι).

Κι ενώ την περίοδο 717-867 το Βυζάντιο δεχόταν απειλές και επιθέσεις από Άραβες, Βούλγαρους και Σαρακηνούς, πέτυχε την ένδοξη επκράτησή του αποκρούοντας τις επιθέσεις και εδραιώνοντας την κυριαρχία του. Ακολούθησε η εποχή της μεγάλης του ακμής (867-1056) οπότε και πέτυχε τον εκχριστιανισμό των σλάβικων φύλων, με τη βοήθεια του σλαβικού αλφαβήτου των μοναχών Κυρίλλου και Μεθόδιου.  

Το Σχίσμα όμως και η γενικότερη εσωτερική αναταραχή είχαν σαν αποτέλεσμα της εξασθένιση της Αυτοκρατορίας, γεγονός που εκμεταλλεύτηκαν οι Σταυροφόροι και την κατέλυσαν στις 13 Απριλίου 1204. Τότε η Αυτοκρατορία χωρίστηκε στα λεγόμενα φέουδα, με σημαντικότερο το δουκάτο της Αθήνας, ενώ δημιουργήθηκαν και νέα ελληνικά κράτη.

Το 1261 λύθηκε η κατάληψη και ακολούθησε η ανάδυση στο θρόνο της δυναστείας των Παλαιολόγων, οπότε και αρχίζει ο όρος Έλληνας να χαρακτηρίζει πραγματικά τον ελληνικό λαό. Η περίοδος ανάκαμψης όμως τελειώνει οριστικά στις 29 Μαΐου του 1453, οπότε και έγινε η δεύτερη άλωση της Πόλης από τους Οθωμανούς, με τον Μωάμεθ Β’ να βάζει τελεία στην ελληνική μεσαιωνική ιστορία.