SİSAM TARİHİ

Arkeolojik araştırmalara göre Sisam adası M.Ö. 3000 yılından itibaren iskân edilmektedir. İlk yerleşimciler Pelasgia’lılar, Cares’ler ve Lelegler’dir. Ancak; geleneklere göre; ilk Sisamlılar Kefalonia adasından gelmişlerdi ve liderleri de Agkeos idi.  Agkeos’un Samos (Sisam) adında bir oğlu vardı ve bu da adanın nasıl bu adı aldığını açıklamaktadır.

M.Ö. 13. Ve 9.y.yıllarda; adada İonlar ve Epidaurianslar yaşamaktaydı ve tanrıça Hera’ya inanıyorlardı.  Ada; M.Ö. 7. Y.yılda yaygın olarak tanındı.  Bunun sebebi de; adanın sakinleri ticareti geliştirdi ve Yunanistan’ın etrafında bir çok koloniler kurdu. Yerli halkın iddiasına göre Sisamlılar; kayalık Cebelitarık yarımadasına kadar yelken açmayı başaran ilk denizciler idi.

Polykrates döneminde (M.Ö. 6. y.yıl), ada zenginleşti ve o dönemin en büyük deniz güçlerinden biri haline geldi. Bu dönemde; şehir duvarları, Hera tepınağı, Efpalinos tüneli, liman ve saray gibi çok büyük yapılar inşa edildi. Ayrıca; önemli antik matematikçiler, şairler ve sanatçılar (Pisagor, Theodore, Efpalinos ve Anacreon gibi) Polykrates zülmü döneminde adada yaşadı.

Antik tarihçi Heredot;  Sisam’ın büyük bir ada olduğundan bahsetmektedir. M.Ö. 522 yılında Polykrates’in ölümünden sonra; ada Pers’lerin eline geçti. Sert bir politika izleyen Pers’lere karşı bütün İon kentleri onlara karşı birleşti (M.Ö. 499)

M.Ö. 477’de; Sisam adası Atinalılar tarafından işgal edildi. Adanın büyük deniz gücü nedeniyle, onlara karşı geldiler. Sonuç olarak; aylar süren kuşatmanın ardından Perikles’in önderliğinde Atinalılar adaya girdi ve her yeri imha ettiler. M.Ö. 404’den M.Ö. 322’ye kadar Sisam adasına Spartanslar, Persler, Atinalılar ve Makedonlar başarılı bir şekilde hakim olmuşlardır.

Roma dönemind;, Mithridates savaşından sonra, Sisam adası Pompeyu’lar tarafından tahrip edildi. Daha sonraları, Roma imparatorları Caligula ve Claudius, adada önemeli projeler ve anıtlar inşa etti.

Bizans döneminde; Sisam adası korsanlar tarafında çok sayıda baskınlar yaşadı ve yavaş yavaş düşüşe geçti.  10.y.yıldan 15.y.yılın ortalarına kadar sırasıyla; Bizanslılar, Venedikliler, Cenevizlilerin elinden geçti ve 1475 yılında da Osmanlıların egemenliğine geçti. Bu süre zarfında ada neredeyse ıssızlaştırılmış ve terk edilmişti. Adanın son sakinleri de Genoese’nin yardımı ile hemen yanı baştaki  Chios (Sakız) adasına taşınmışlardı.

Osmanlı döneminde; Kılıç paşa; adanın nüfusunu arttırmak için yeni yerleşimcilere birçok ayrıcalıklar sundu. Çevre bölgelerden nüfus; Küçük Kaynarca antlaşması sonrası adaya yeniden yerleşmeye başladı. Bunun neticesinde de adada ticaret ve gemicilik (nakliye) gelişti. O dönemdeki başlıca ihraç ürünleri zeytin yağı ve şarap idi.
1821 devrimi sırasında; Sisamlılar Osmanlılara karşı birkaç başarılı saldırı gerçekleştirdiler. Lycurgus Logothetis önderliğinde Anadolu’da baskınlar düzenledi ve Osmanlı filosunun sürekli işgal çabalarını püskürttü. 1830 yılında; müttefik güçler tarafında imzalanan Londra Protokolünde; Sisam adası ve yeni kurulan Yunan devleti yer almıyordu. Ada; 1834 yılına kadar bağımsız kalmayı başardı.

Sonuç olarak; 1834 yılında yerel politikacı Themistocles Sofoulis’in yoğun baskıları sonucu Sisam adası Yunanistan’a katıldı. Resmi olarak bu katılım tarihi 2 Mart 1913’tür.
İkinci Dünya savaşı sırasında; ada İtalyanların hâkimiyetine geçti. Yerel halkın devrimi sayesinde; ada 1943 yılında serbest kalmayı başardı. Ancak, kasım1943’de şiddetli bombalamalar neticesinde; ada bir kez daha Almanların hâkimiyetine girdi. İkinci dünya savaşının sona ermesinden sonra; 1944 yılında ada son olarak kurtarıldı.